Dnia 27 marca 1991 roku Rada Miasta Krakowa podjęła uchwałę w sprawie utworzenia w Mieście Krakowie 18 Dzielnic miejskich. Idea utworzenia Dzielnic narodziła się w środowisku Komitetów Obywatelskich. Projekt podziału Krakowa na 18 Dzielnic powstał z uwzględnieniem historycznych uwarunkowań. Tworząc Dzielnice starano się nie tylko uwzględniać dawne podziały katastralne lecz także podział na parafie oraz dbać, aby komunikacja w obrębie nowopowstałych Dzielnic była w miarę możliwości dogodna dla mieszkańców.
Dzielnice aktualnie działają w oparciu o Statuty Dzielnic ustalone przez Radę Miasta Krakowa uchwałami z dnia 12 marca 2014 r. w sprawie organizacji i zakresu działania: Dzielnicy I Stare Miasto uchwała nr XCIX/1495/14 (z późn. zm.), Dzielnicy II Grzegórzki uchwała nr XCIX/1496/14 (z późn. zm.), Dzielnicy III Prądnik Czerwony uchwała nr XCIX/1497/14 (z późn. zm.), Dzielnicy IV Prądnik Biały uchwała nr XCIX/1498/14 (z późn. zm.), Dzielnicy V Krowodrza uchwała nr XCIX/1499/14 (z późn. zm.), Dzielnicy VI Bronowice uchwała nr XCIX/1500/14 (z późn. zm.), Dzielnicy VII Zwierzyniec uchwała nr XCIX/1501/14 (z późn. zm.), Dzielnicy VIII Dębniki uchwała nr XCIX/1502/14 (z późn. zm.), Dzielnicy IX Łagiewniki-Borek Fałęcki uchwała nr XCIX/1503/14 (z późn. zm.), Dzielnicy X Swoszowice uchwała nr XCIX/1504/14 (z późn. zm.), Dzielnicy XI Podgórze Duchackie uchwała nr XCIX/1505/14 (z późn. zm.), Dzielnicy XII Bieżanów-Prokocim uchwała nr XCIX/1506/14 (z późn. zm.), Dzielnicy XIII Podgórze uchwała nr XCIX/1507/14 (z późn. zm.), Dzielnicy XIV Czyżyny uchwała nr XCIX/1508/14 (z późn. zm.), Dzielnicy XV Mistrzejowice uchwała nr XCIX/1509/14 (z późn. zm.), Dzielnicy XVI Bieńczyce uchwała nr XCIX/1510/14 (z późn. zm.), Dzielnicy XVII Wzgórza Krzesławickie uchwała nr XCIX/1511/14 (z późn. zm.), Dzielnicy XVIII Nowa Huta uchwała nr XCIX/1512/14 (z późn. zm.).
Do zakresu działania Dzielnic należą wybór, planowanie i ocena realizacji zadań dotyczących bezpośrednio obszaru Dzielnicy i służących zaspokajaniu potrzeb jej mieszkańców w określonych dziedzinach. Działanie na rzecz rozwoju samorządności społeczności lokalnych. Wnioskowanie do Rady Miasta, Prezydenta Miasta oraz do miejskich jednostek organizacyjnych w sprawach istotnych dla mieszkańców Dzielnicy. Opiniowanie na wniosek lub z własnej inicjatywy spraw istotnych dla mieszkańców Dzielnicy. Środki finansowe na realizację zadań Dzielnic są określane corocznie przez Radę Miasta Krakowa w budżecie.