czcionka:
kontrast:
Każdy z nas jest zobowiązany do dbałości o przyrodę i ponosi odpowiedzialność za pogorszenie jej stanu lub też zniszczenie. Istotnym elementem przyrody o cechach naturalnych są drzewa i krzewy. Stanowią one dobro publiczne i objęte są ochroną prawną. Drzewa i krzewy to niewątpliwie istotny element towarzyszący ludziom z uwagi na wartości ekologiczne i przyrodnicze, ponadto estetyczne, umilające, upiększające betonowe osiedla mieszkaniowe, szare podwórka starych kamienic. Należy zatem dołożyć wszelkich starań, aby raz posadzone drzewo służyło nam jak najdłużej w dobrej kondycji zdrowotnej. Jedną z podstawowych zasad zapewniających zachowanie drzew i krzewów w dobrym stanie jest ich właściwa pielęgnacja, w tym terminowe i fachowe wykonywanie cięć ich koron.
Wszelkie zabiegi oraz cięcia pielęgnacyjne (korekcyjne), techniczne drzew i krzewów posiadacz terenu winien przeprowadzić we własnym zakresie, pod warunkiem, że będą one wykonane według wskazań zawartych w ustawie o ochronie przyrody i zgodnie z zasadami sztuki ogrodniczej. Jeśli właściciel drzew nie posiada odpowiednich kwalifikacji, winien zlecić te prace fachowcom. Na wykonanie zabiegów pielęgnacyjnych nie jest wymagane zezwolenie. Wyjątek stanowią tereny wpisane do rejestru zabytków, gdzie każde działanie związane z utrzymaniem i konserwacją zieleni (zarówno pielęgnacja, jak i usuwanie drzew i krzewów) wymaga zezwolenia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
Zakres możliwych zabiegów pielęgnacyjnych wykonywanych w obrębie koron drzew, został ustawowo ograniczony w art. 87a ust. 2 ustawy o ochronie przyrody.
Prace w obrębie korony drzewa nie mogą prowadzić do usunięcia gałęzi w wymiarze przekraczającym 30% korony, która rozwinęła się w całym okresie rozwoju drzewa, chyba że mają na celu:
1) usunięcie gałęzi obumarłych lub nadłamanych;
2) utrzymywanie uformowanego kształtu korony drzewa;
3) wykonanie specjalistycznego zabiegu w celu przywróceniu statyki drzewa.
Specjalistyczny zabieg w celu przywróceniu statyki drzewa wykonuje się na podstawie dokumentacji, w tym dokumentacji fotograficznej, wskazującej na konieczność przeprowadzenia takiego zabiegu. Dokumentację przechowuje się przez okres 5 lat od końca roku, w którym wykonano zabieg.
Usunięcie gałęzi w wymiarze przekraczającym 30% korony, która rozwinęła się w całym okresie rozwoju drzewa, w celu innym niż określony w ust. 2, stanowi uszkodzenie drzewa.
Usunięcie gałęzi w wymiarze przekraczającym 50% korony, która rozwinęła się w całym okresie rozwoju drzewa, w celu innym niż określony w ust. 2, stanowi zniszczenie drzewa.
Najczęściej stosowane cięcia pielęgnacyjne (sanitarne) w koronach drzew polegają na usuwaniu pędów, gałęzi i konarów chorych, martwych oraz połamanych. Wykonywane są jako zabiegi poprzedzające inne zabiegi pielęgnacyjne, warunkujące podjęcie pozostałych prac w koronie drzewa.
W ogrodnictwie stosowane są również cięcia pielęgnacyjne korygujące, zmierzające do niwelowania wad korony, poprawiające statykę drzewa lub zapobiegające rozłamaniom, (np. w koronach topól), mające na celu zlikwidowanie zagrożeń dla mieszkańców, powodowanych przez drzewa. Zabiegami tymi są: np. obniżenie wysokości, odciążenie konarów, korekta statyki poprzez odciążęnie części korony, usuwanie gałęzi nieprawidłowych oraz nadmiernie zagęszczających koronę, itp.). Często zachodzi wówczas konieczność usunięcia części żywych i zdrowych konarów czy gałęzi, a nawet wierzchołków drzew. Cięcia korygujące nie mają jednak nic wspólnego z pielęgnacją drzew, chociaż często przy tej okazji usuwa się posusz. W sposób radykalny stosuje się rzadko i ważny tutaj jest cel przeprowadzanych zabiegów.
Cięcia pielęgnacyjne prześwietlające są to cięcia rozluźniające zbyt zagęszczoną koronę. Wykonuje się je w celu lepszego wykorzystania przez drzewo światła oraz lepszego przewietrzania korony, a tym samym dla poprawy warunków życia i rozwoju drzewa.
Cięcia techniczne w koronach drzew, stosowane w budownictwie, wzdłuż ciągów komunikacyjnych, linii energetycznych i telekomunikacyjnych, aczkolwiek niejednokrotnie dość radykalne z uwagi na ich cel (tj. dostosowanie istniejącego drzewostanu do warunków zabudowy, dopuszczenie światła dziennego do mieszkań, zapewnienie bezpieczeństwa użytkownikom tras komunikacyjnych zgodnie z ich przeznaczeniem, utrzymanie w należytym stanie urządzeń energetycznych i telekomunikacyjnych,) - winny zostać przeprowadzone zgodnie ze sztuką ogrodniczą.
Zdarza się, że wykonanie cięć zlecane jest przypadkowym osobom nie posiadającym merytorycznego przygotowania, lekceważąc tym samym fakt, że drzewo jest organizmem żywym i każda ingerencja w jego naturalny rozwój wymaga znajomości wiedzy ogrodniczej.
Wszelkie cięcia w koronach drzew muszą mieć uzasadnienie. Prace w tym zakresie należy prowadzić w sposób profesjonalny, aby nie dopuścić do zniszczenia drzew.
W czasie czynności kontrolnych inspektorzy Wydziału Kształtowania Środowiska UMK stwierdzają nieprawidłowości w wykonywanych pracach. Dotyczą one w szczególności przekroczenia ustawowej granicy dopuszczalnej redukcji korony w zakresie 30%. Obserwowane są przy wykonywaniu prac rozrzedzania koron, tzw. prześwietlania poprzez wycinanie żywych gałęzi, których usunięcie nie jest uzasadnione, ani względami biologicznymi ani technicznymi (nie kolidują z obiektami czy infrastrukturą oraz nie stwarzają zagrożenia dla bezpieczeństwa). Podobnie rejestruje się częste przypadki zbytecznej redukcji korony poprzez znaczne skracanie konarów (lub ogławianie drzew). Nie ma również uzasadnienia redukcja koron drzew rosnących na terenach zieleni, posadzonych w odpowiednich miejscach i odległościach w stosunku do innych drzew i obiektów budowlanych. Drzewa te poza usunięciem posuszu winny zachować swój naturalny pokrój.
Drzewa iglaste i liściaste można przycinać przez cały rok, za wyjątkiem gatunków: brzoza, grab, klon, u których cięcia żywych części drzewa należy wykonać po rozwoju liści w miesiącach od czerwca do września (posusz przez cały rok) oraz gatunków: orzech, orzesznik, skrzydłorzech, u których cięcia wykonuje się w okresie od 15 lipca do 15 sierpnia.
Dopuszcza się zmiany pory cięć "gatunków płaczących"- zależnie od warunków klimatycznych w danym roku. W każdym przypadku porę rozpoczęcia cięć wyznacza jednak termin pełnego rozwoju liści.
Na wykonanie wszelkiego rodzaju cięć (poza terenami wpisanymi do rejestru zabytków) nie obowiązuje zezwolenie. Należy jednak przy planowaniu tego rodzaju zabiegów, jak również przy wycinaniu drzew i krzewów na podstawie stosownego zezwolenia przestrzegać okresu ochronnego miejsc lęgowych ptaków chronionych. Na podstawie ustawy o ochronie przyrody w terminie od 1 marca do 15 października zakazuje się usuwania gniazd ptasich m.in. z terenów zieleni, na co należy zwrócić uwagę podczas wykonywania powyższych zabiegów. Naruszenie m.in. miejsc lęgowych ptaków chronionych w terminie jw. jest co najmniej wykroczeniem z art. 127 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody.
Prawidłowo wykonane cięcia w koronie wierzby
Nieprawidłowe cięcia w koronie klonów jesionolistnych zniekształcające ich naturalny pokrój