Jakie konsekwencje prawne daje zawarcie umowy o opiekę na podstawie ustawy o podatku od spadków i darowizn?
Zasadniczym celem umowy o opiekę jest zobowiązanie się danej osoby do sprawowania osobistej opieki nad inną osobą, która takiej opieki wymaga, z uwagi na podeszły wiek lub stan zdrowia. Umowa ta, określając wzajemne prawa i obowiązki stron, podlega regulacjom Kodeksu cywilnego (jako tzw. umowa nienazwana).
Jednocześnie umowa taka pociąga za sobą istotne skutki w sferze podatkowej, na mocy art. 16 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jednolity - Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768). Zgodnie z tym przepisem, w przypadku sprawowania opieki na podstawie stosownej umowy przez okres co najmniej 2 lat, a następnie nabycia przez osoby zaliczane w tej ustawie do III grupy podatkowej (osoby nieujęte w I i II grupie, a więc osoby obce albo dalsi krewni spadkodawcy), w drodze dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu lub polecenia testamentowego - własności (współwłasności) budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, spółdzielczego prawa do domu jednorodzinnego albo udziału w takim prawie - do podstawy opodatkowania nie wlicza się ich czystej wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m2 powierzchni użytkowej budynku lub lokalu.
Jednocześnie spadkobierca nie może dysponować tytułem prawnym do innego lokalu, gdyż przepisy te uzależniają możliwość skorzystania z powyższej ulgi od nieprzysługiwania prawa własności budynku lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, braku spółdzielczego prawa do lokalu lub domu mieszkalnego, braku najmu lokalu lub budynku albo też ewentualnie od zadysponowania którymś z tych praw na rzecz osób określonych w przepisie lub od rozwiązania umowy najmu. Niezbędne jest ponadto zamieszkiwanie przez spadkobiercę w nabytym lokalu czy budynku przez okres 5 lat (będąc tam zameldowanym na pobyt stały) i nie dokonywanie jego zbycia w tym okresie. Warto zwrócić uwagę, że w wymienionym przepisie istnieją też wyjątki od tej zasady, związane m. in. z koniecznością zmiany warunków życiowych).
Należy zaznaczyć, że z dniem 1 stycznia 2007 r. weszła w życie istotna zmiana w zakresie obowiązującej formy umowy o opiekę. O ile wcześniej była to umowa zawierana między stronami przed organem gminy (w Urzędzie Miasta Krakowa - przed Sekretarzem Miasta), to na mocy obecnego brzmienia art. 16 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn powinna być to pisemna umowa z podpisami notarialnie poświadczonymi. Dlatego też okres 2-letni sprawowania umowy o opiekę, liczy się odpowiednio bądź od daty jej zawarcia przed organem gminy bądź od daty poświadczenia podpisów przez notariusza.