W dniu 1 stycznia 2012 roku weszła w życie nowelizacja ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2022 r. poz. 572 z późn. zm.), która wprowadziła zmiany w stosunku do obowiązujących do końca 2011 roku zasad ochrony zwierząt. Zmiany te dotyczą:
1. Wprowadzenia nowych zasad odbierania zwierząt osobom, które się nad nimi znęcają.
Kompetencje w tym zakresie posiadają: Policja, Straż Gminna, lekarz weterynarii, upoważniony przedstawiciel organizacji społecznej.
Rozszerzono definicję „znęcania się nad zwierzętami" między innymi o zapisy dotyczące utrzymywania zwierząt w niewłaściwych warunkach bytowania, w tym utrzymywanie ich w stanie rażącego zaniedbania lub niechlujstwa bądź w pomieszczeniach albo klatkach uniemożliwiających im zachowanie naturalnej pozycji. Niedozwolone jest także wystawianie zwierzęcia domowego lub gospodarskiego na działanie warunków atmosferycznych, które zagrażają jego zdrowiu lub życiu, transport żywych ryb lub ich przetrzymywanie w celu sprzedaży bez dostatecznej ilości wody uniemożliwiającej oddychanie, utrzymywanie zwierzęcia bez odpowiedniego pokarmu lub wody przez okres wykraczający poza minimalne potrzeby właściwe dla gatunku. Zabroniono trzymania zwierząt domowych na uwięzi w sposób stały dłużej niż 12 godzin w ciągu doby lub powodujący u nich uszkodzenie ciała lub cierpienie oraz nie zapewniający możliwości niezbędnego ruchu. Długość uwięzi nie może być krótsza niż 3 metry.
2. Na każdego, kto napotka porzuconego psa lub kota nałożono obowiązek o powiadomienia o tym fakcie Schroniska dla bezdomnych zwierząt, Policji lub Straży Gminnej.
Dzierżawca lub zarządca obwodów łowieckich może podjąć działania zapobiegające wałęsaniu się psów na terenie obwodu poprzez:
- pouczenie właściciela psa o obowiązku sprawowania kontroli nad zwierzęciem;
- odłowienie psa i dostarczenie go właścicielowi, a jeżeli ustalenie tej osoby nie jest możliwe dostarczenie do schroniska dla zwierząt; odłowienie i dostarczenie psa odbywa się na koszt właściciela.
3. Doprecyzowano zapis dot. czasowego odebrania zwierzęcia gospodarskiego.
Odebrane zwierzę gospodarskie zostaje przekazane gospodarstwu rolnemu wskazanemu przez Prezydenta Miasta Krakowa. Gospodarstwo takie określane jest corocznie w uchwalanym programie opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt.
4. Wprowadzono zakaz wprowadzania do obrotu oraz nabywania zwierząt domowych na targach, targowiskach, giełdach, zakaz prowadzenia targowisk, targów i giełd ze sprzedażą zwierząt domowych. Ponadto zakaz wprowadzania do obrotu psów i kotów poza miejscami ich chowu lub hodowli, zakaz rozmnażania psów i kotów w celach handlowych, poza hodowlami prowadzonymi pod kuratelą ogólnokrajowych organizacji społecznych (np. Związek Kynologiczny w Polsce).
5. Wprowadzono zakaz puszczania psów bez możliwości ich kontroli i bez oznakowania umożliwiającego identyfikację właściciela lub opiekuna.
Odławianie bezdomnych zwierząt odbywa się wyłącznie na podstawie uchwalanego corocznie przez Radę Miasta Krakowa Programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt.
6. Nałożono na gminę obowiązek corocznego opracowywania w drodze uchwały (przy współpracy z organizacjami społecznymi, powiatowym lekarzem weterynarii oraz zarządcami obwodów łowieckich) Program opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt zawierającego wskazanie wysokości środków finansowych przeznaczonych na jego realizację. Koszty realizacji programu ponosi gmina.
W roku 2019 rozpoczęto Kampanię społeczno-edukacyjna Miasta Krakowa poświęconą zwierzętom domowym oraz dziko żyjącym na terenie miasta. W ramach kampanii zrealizowano materiały edukacyjno-promocyjne opublikowane na stronie www.jestemekowkrakowie.pl. Na uwagę zasługują w szczególności filmy pt. „Dokarmiaj z głową!”, „Uwaga dzikie zwierzęta!” oraz „Adoptuj odpowiedzialnie!”, które przeznaczono do emisji w miejskich autobusach w systemie BUS TV, jak również ulotki tematyczne: „Obowiązki właścicieli zwierząt domowych”, „Dokarmianie dzikich zwierząt”, „Uwaga dzikie zwierzę!”, „Dokarmiajże z głową”, „Rzecz o szczurach”, „Stop bezdomności zwierząt” a także plakaty pt. „Dokarmiajże z głową” i „Prawa zwierząt”.
Przygotowanymi materiałami miasto pragnie zwrócić uwagę m.in. na problem niskiej jakości karmy darowanej dla schroniska dla bezdomnych zwierząt w Krakowie, informuje jakie obowiązki spoczywają na właścicielach posiadających zwierzęta domowe na terenie miasta, jak prawidłowo dokarmiać dzikie oraz wolno żyjące zwierzęta, jak odnaleźć się w sytuacji napotkania dzikiej zwierzyny, a także informuje o obowiązku przeprowadzania deratyzacji, o terminie, zasadach oraz sposobie jej przeprowadzania. W ramach kampanii można również zdobyć wiedzę konieczną do adopcji psa lub kota ze schroniska.
Od roku 2019 funkcjonują „Okienka życia”. Inicjatywa ta skierowana jest do właścicieli psów i kotów, którzy z różnych powodów nie mogą zapewnić im należytej opieki lub nie chcą się nimi dalej zajmować w celu minimalizowania zjawiska porzucania zwierząt bez opieki w przypadkowych miejscach. Zwierzęta mogą być pozostawiane anonimowo w dwóch dodatkowych (poza okienkiem prowadzonym przez Krakowskie Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami) miejscach w Krakowie, gdzie otrzymają fachową opiekę do czasu odebrania przez schronisko.