Rehabilitacja zabudowy blokowej osiedli w Krakowie

Planowany do opracowania Program Rehabilitacji Zabudowy Blokowej na terenie Gminy Miejskiej Kraków będzie dokumentem strategicznym dotyczącym rewitalizacji zasobów mieszkaniowych, którego celem ma być stworzenie podstaw dla zainicjowania procesów rehabilitacji mających przyczynić się do poprawy jakości życia mieszkańców poprzez remonty i modernizacje zasobów oraz humanizację rozumianą jako proces techniczno-społeczny.

Rehabilitacja zabudowy blokowej, nazywana czasem "humanizacją osiedli", dotyczy terenów osiedli mieszkaniowych wznoszonych głównie w oparciu o technologie wielkopłytowe.

Osiedla powstałe głównie w latach 70-tych i 80-tych, zaprojektowane zgodnie z ówczesnymi trendami urbanistycznymi, przez dziesięciolecia podlegały zmianom, także niekorzystnym. Zmiany demograficzne i cywilizacyjne, migracje mieszkańców, zużycie zasobów mieszkaniowych i technicznych, to tylko niektóre z procesów prowadzących do stopniowego narastania przez ostatnie dziesięciolecia zjawisk kryzysowych. Rehabilitacja jest zatem procesem przywracania osiedlom pierwotnych wartości funkcjonalno-przestrzennych i społecznych oraz dostosowaniem ich do współczesnych standardów cywilizacyjnych.

 

Kraków to jedno z pierwszych polskich miast, które rozpoczęło proces opracowywania miejskiego programu rehabilitacji osiedli z „wielkiej płyty”. Celem tych działań jest przeobrażenie krakowskich osiedli w miejsca przyjazne dla ich mieszkańców, a w szczególności dokonanie takich zmian w ich organizacji i infrastrukturze, aby nastąpiło wzmacnianie więzi międzyludzkich/sąsiedzkich, zwiększenie poczucia bezpieczeństwa i porządku publicznego, odnowienie budynków mieszkalnych i placów zabaw oraz rozwiązanie problemów parkingowych. Oznacza to w praktyce koniczność uspołecznienia procesów rehabilitacji poprzez partycypację, a także istotne zwiększenie w tym procesie roli aspektu społecznego.

 

Na proces rehabilitacji blokowisk składają się:

• humanizacja całego osiedla, polegająca na uzupełnianiu infrastruktury społecznej oraz takiej stymulacji organizacyjnych form życia i aktywności własnej mieszkańców, które pozwoli im traktować osiedle jako przyjazne miejsce zamieszkania związane integralnie z miastem;
• remonty wyrównujące powstałe w trakcie eksploatacji ubytki wartości technicznej obiektów;
• modernizacje poprzez wprowadzanie w trakcie remontów nowych rozwiązań i materiałów dostosowujących obiekty do współczesnych wymagań techniki i współczesnych ocen ich wartości funkcjonalnych.

Prace nad programem rehabilitacji zabudowy blokowej na terenie Krakowa trwają od 2010 r. kiedy to przyjęto Uchwałę Nr C/1346/10 Rady Miasta Krakowa z dnia 12 maja 2010 r. w sprawie kierunków działania dla Prezydenta Miasta Krakowa w zakresie przygotowania programu zabudowy blokowej na terenie Gminy Kraków. Zgodnie z tą uchwałą opracowano Założenia programu rehabilitacji zabudowy blokowej na terenie Gminy Miejskiej Kraków. Dokument został przygotowany przez Instytut Rozwoju Miast. Zebrano w nim informacje dotyczące wielorodzinnej zabudowy mieszkaniowej w oparciu o obowiązujące kierunkowe dokumenty Gminy Miejskiej Kraków – Strategią Rozwoju Krakowa oraz Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Krakowa. Założenia zostały przyjęte Uchwałą Nr CXV/1587/10 Rady Miasta Krakowa z dnia 3 listopada 2010 r.

Kolejnym krokiem było przygotowanie przez Instytut Rozwoju Miast Wielokryterialnej analizy dziewiętnastu osiedli zabudowy blokowej położonych na terenie Gminy Miejskiej Kraków, wskazanych w wyżej wymienionych dokumentach strategicznych przyjętych przez Radę Miasta Krakowa. W opracowaniu zastosowano metodykę wskazaną w Założeniach. Metoda analizy wielokryterialnej umożliwiła przeprowadzenie waloryzacji obszarów przewidzianych do rehabilitacji , szeregując je według kolejności począwszy od tych, które najpilniej potrzebują przeprowadzenia procesów rehabilitacji. Na tej podstawie Uchwałą Nr LII/710/2012 Rady Miasta Krakowa z dnia 11 lipca 2012 r. w sprawie wyboru przez Radę Miasta Krakowa osiedli, dla których sporządzony zostanie pilotażowy Program rehabilitacji zabudowy blokowej Rada Miasta Krakowa wskazała trzy osiedla- Ugorek, Olsza II oraz Azory -do objęcia w pierwszej kolejności pilotażowymi programami rehabilitacji.

 

Rozpoczęcie opracowywania programów pilotażowych poprzedziły konsultacje społeczne w formie warsztatów Future City Game organizowanych na każdym z trzech wskazanych osiedli. Za każdym razem dwudniowe warsztaty zostały przeprowadzone według metodologii British Council opracowanej na potrzeby projektu Creative Cities, który realizowany był w kilkunastu metropoliach świata, m.in. Oslo, Glasgow, Kopenhadze. Ich celem było wypracowywanie najlepszych koncepcji na ożywienie osiedla oraz poprawę warunków życia mieszkańców.

 

W warsztatach wzięli udział mieszkańcy poszczególnych osiedli, przedstawiciele lokalnych instytucji i stowarzyszeń, uczniowie , studenci, pracownicy społeczni, przedstawiciele Urzędu Miasta Krakowa i miejskich jednostek organizacyjnych oraz specjaliści.

 

Na osiedlu Ugorek warsztaty odbyły się pod hasłem "Osiedle bez barier. Ugorek- przyjazne miejsce do zamieszkania" (28-29.11.2012 r.), na osiedlu Olsza II – "Olsza II- przyjazne miejsce do zamieszkania" (19-20.03.2013 r.),a na osiedlu Azory – "Osiedle Azory- przyjazne miejsce do zamieszkania" (05-06.2013 r.).

 

Założenia programu rehabilitacji zabudowy blokowej osiedli na terenie Gminy Miejskiej Kraków [pdf].

 

Wielokryterialna analiza dziewiętnastu osiedli zabudowy blokowej położonych na terenie Gminy Miejskiej Kraków [pdf].