Kraków jest aktywnym członkiem Nowej Hanzy od 2001 roku Uchwałą Rady Miasta Krakowa Nr LXXVIII/678/01 z dnia 23 maja 2001 roku podjęto decyzję o przystąpieniu miasta Krakowa do Międzynarodowego Związku Hanzy. Zgodnie z Ustawą z dnia 15 września 2000 roku o zasadach przystępowania jednostek samorządu terytorialnego do międzynarodowych zrzeszeń lokalnych i regionalnych Minister Spraw Zagranicznych RP, w dniu 15 października 2001 roku wyraził zgodę na przystąpienie Miasta Krakowa do Międzynarodowego Związku Hanzy.
Uchwałą nr 920/2002 Zarządu Miasta Krakowa z dnia 27 czerwca 2002 roku przyjęto Statut Hanzy i miasto Kraków stało się pełnoprawnym członkiem Związku. Międzynarodowy Związek Hanzy skupia 194 miasta z 16 krajów, miedzy innymi z Belgii, Danii, Estonii, Francji, Wlk. Brytanii, Rosji, Łotwy, Holandii, Norwegii, Szwecji, Polski, a przede wszystkim z Niemiec (127) i jest największą międzynarodową dobrowolną organizacją miast.
Jako związek miast handlowych, popierających się nawzajem na polu ekonomicznym, Hanza istniała w średniowieczu i na początku ery nowożytnej. Dawny związek miast Hanzy – Liga Hanzeatycka – aktywnie działał od XIII do XVI wieku i jednoczył około 200 miast europejskich. Nie była to jedynie organizacja handlowa – Liga krzewiła idee samorządu miejskiego, humanizmu, solidarności społecznej, wzajemnej pomocy.
Te zasady przejął reaktywowany w 1980 roku, w holenderskim Zwolle "Związek Nowej Hanzy - Hansa League of New Time". Nowa Hanza postawiła sobie za cel odtworzenie ducha starej Hanzy jako wspólnoty życia mieszkańców i wspólnej kultury. Celem związku jest nie tylko kontynuacja tradycji XIV-wiecznej Hanzy, a przede wszystkim rozwijanie współpracy gospodarczej i kulturalnej pomiędzy miastami - członkami. Sekretariat Nowej Hanzy mieści się w Lubece, burmistrz Lubeki przewodniczy Hanzie.
Do głównych zadań Nowej Hanzy należy:
Coroczne zjazdy miast hanzeatyckich:
W czasach średniowiecznych przedstawiciele miast hanzeatyckich spotykali się corocznie na zjazdach w celu omówienia wspólnych zamierzeń. Nowa Hanza wróciła do tej tradycji. Coroczne spotkania podczas Hanzy, organizowane przez jedno z miast członkowskich, to doskonała promocja dla każdego z uczestniczących miast. Kalendarz spotkań ustalono do roku 2030. Dni Hanzy mają charakter średniowiecznego jarmarku, w trakcie którego miasta mają możliwość zaprezentowania się na stoiskach promocyjnych oraz poprzez udział w programie kulturalnym (koncerty, wystawy, itp.). Zjazdowi towarzyszą również różnego rodzaju konferencje i seminaria tematyczne, głównie o tematyce gospodarczej i ekologicznej.
Wybrane działania Związku Hanzeatyckiego:
Korzyści i efekty dla Krakowa:
Związek Hanzy miał znaczny wpływ na wzmocnienie struktur demokratycznych w społeczeństwie polskim, umożliwiał korzystanie z doświadczeń partnerów - miast zachodnioeuropejskich. Aktywny udział w Związku Hanzeatyckim, w tym między innymi udział Krakowa w corocznych zjazdach związku, to efektywna promocja Miasta, jego walorów turystycznych, oferty kulturalnej i gospodarczej, jak również wymiana doświadczeń w tym zakresie pomiędzy przedstawicielami miast hanzeatyckich. Udział w zjazdach Hanzy pozwala zaprezentować ofertę Krakowa nie tylko w mieście, które jest w danym roku organizatorem zjazdu, ale przede wszystkim na forum wszystkich miast członkowskich z obszaru basenu Morza Bałtyckiego i Północnego (miasta Belgii, Danii, Holandii, Estonii, Łotwy, Rosji, Białorusi, Francji, Wlk. Brytanii, Islandii, Norwegii, Szwecji, Polski, a przede wszystkim 127 miast z samych Niemiec). Współpraca między miastami hanzeatyckimi, która niezależnie od różnych kryzysów i problemów politycznych stale obfitowała w wydarzenia i zawsze była aktywna, jest z uwagi na długą tradycję kontaktów, priorytetem dla wszystkich miast należących do tego prestiżowego Stowarzyszenia.