Jakie działania, poza programem PONE realizuje Miasto, by poprawić stan jakości powietrza?
Dążąc do zapewnienia mieszkańcom możliwości życia w zdrowym środowisku, na wielu szczeblach zarządzania podejmowanych jest szereg działań, zmierzających do jego poprawy. Działania prowadzone są zgodnie z przyjętą polityką, określoną w Programie ochrony powietrza dla województwa małopolskiego - aktem prawa miejscowego przyjętym uchwałą Nr XXXII/451/17 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 23 stycznia 2017 r.
Działania długoterminowe wskazane w Programie Ochrony Powietrza:
I SEKTOR KOMUNALNO – BYTOWY:
- Wprowadzenie ograniczeń w użytkowaniu instalacji na paliwa stałe
- Realizacja PONE, w tym aktualizacja bazy inwentaryzacji źródeł ciepła
- Rozbudowa i modernizacja sieci ciepłowniczych
- Rozbudowa sieci gazowych
- Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii
- Termomodernizacja budynków
- Wyeliminowanie spalania odpadów
II OGRANICZENIE EMISJI Z TRANSPORTU:
- Rozszerzenie strefy ograniczonego ruchu oraz ograniczonego płatnego parkowania
- Poprawa organizacji ruchu samochodowego
- Utrzymanie dróg w sposób ograniczający wtórną emisję
- Rozwój komunikacji publicznej oraz wdrożenie energooszczędnych niskoemisyjnych rozwiązań w transporcie publicznym
- Rozwój komunikacji rowerowej
- Wzmocnienie kontroli na stacjach diagnostycznych
III OGRANICZENIE EMISJI PRZEMYSŁOWEJ
- nadzór nad działalnością przemysłu
- kontrole obowiązków wynikających z pozwoleń
- postępowania kompensacyjne
IV INNE:
- Edukacja ekologiczna
1. Z inicjatywy Prezydenta Miasta Krakowa w programie ochrony powietrza zamieszczono zapis o wprowadzeniu przez Sejmik Województwa Małopolskiego ograniczeń w stosowaniu paliw stałych w Krakowie. Prezydent Miasta Krakowa wnioskował także do Marszałka Województwa Małopolskiego o wprowadzenie, na podstawie art. 96 ustawy - Prawo ochrony środowiska, zakazu stosowania paliw stałych na terenie Miasta Krakowa oraz ograniczeń co do rodzaju instalacji w gminach ościennych.
Podczas sesji Sejmiku Województwa Małopolskiego w dniu 15 stycznia 2016 roku radni przyjęli uchwałę Nr XVIII/243/16 w sprawie wprowadzenia na obszarze Gminy Miejskiej Kraków ograniczeń w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw. W Krakowie od 1 września 2019 roku obowiązywał będzie zakaz stosowania paliw stałych.
Dodatkowo w okresie od 1 lipca 2017 roku na obszarze Krakowa obowiązuje uchwała Nr XXXV/527/17 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 24 kwietnia 2017 r. w sprawie wprowadzenia na obszarze Gminy Miejskiej Kraków, w okresie od dnia 1 lipca 2017 roku do dnia 31 sierpnia 2019 roku, zakazów w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw. Uchwała zakazuje stosowania w instalacjach, w których następuje spalanie paliw (kotły, piece, kominki) paliw złej jakości. Ww. uchwała została wprowadzona na wniosek Prezydenta Miasta Krakowa z uwagi na ryzyko sprzedaży na terenie Krakowa, a co za tym idzie również użytkowania w sektorze komunalno-bytowym niskiej jakości paliw stałych tj. mułów, flotokoncentratów oraz tzw. ekomiałów, charakteryzujących się wysoką emisją zanieczyszczeń w trakcie spalania.
23 stycznia 2017 roku Sejmik Województwa Małopolskiego podjął uchwałę w sprawie wprowadzenia na obszarze województwa małopolskiego ograniczeń i zakazów w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw. W efekcie, z terenu małopolski do roku 2023 wyeliminowane zostaną wszystkie kotły nie spełniające norm emisji. Powyższe ma istotne znaczenie dla miasta ze względu na emisję napływową z gmin ościennych wpływającą na jakość powietrza w Krakowie.
2. Jako pierwszy w Polsce, Kraków w 2009 roku rozpoczął walkę z paleniem śmieci w domowych piecach – przez cały rok prowadzone są kontrole w zakresie przestrzegania zakazu spalania odpadów w kotłach i piecach. Straż Miejska Miasta Krakowa na bieżąco podejmuje działania interwencyjne w powyższym zakresie. Podczas kontroli funkcjonariusze Straży Miejskiej informują także mieszkańców o zakazie palenia odpadów i szkodliwości takiego działania.
3. Gminna Spółka MPEC S.A. rozbudowuje system ciepłowniczy i realizuje program, w ramach którego na własny koszt wykonuje węzły cieplne i przyłącza do budynków ogrzewanych węglem.
4. W walce ze smogiem, w kwietniu 2012 r. zawarte zostało POROZUMIENIE, którego sygnatariuszami są: Województwo Małopolskie, Wojewódzki Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie oraz dostawcy energii cieplnej i gazu. Sygnatariusze Porozumienia oferują pomoc mieszkańcom Krakowa, którzy zdecydują się na przeprowadzenie inwestycji wymiany palenisk węglowych na niskoemisyjny sposób ogrzewania.
5. 23 czerwca 2016 r. GMK zawarła Porozumienie z Tauron Sprzedaż Sp. z o.o. o wspólnych działaniach w ramach Programu Ograniczania Niskiej Emisji dla Miasta Krakowa.
6. Osoby o niskich dochodach objęte są Lokalnym Programem Osłonowym, przyjętym przez Radę Miasta Krakowa uchwałą Nr XC/1355/13 z dnia 20 listopada 2013 r. W ramach tego programu, od 2014 roku udzielana jest pomoc na pokrycie zwiększonych kosztów grzewczych lokalu w związku z trwałą zmianą systemu ogrzewania. Uchwałą Nr XVIII/317/15 z dnia 24 czerwca 2015 r. (z późn. zm.) wprowadzono znacznie korzystniejsze warunki dofinansowania.
7. W roku 2018 Rada Miasta Krakowa wprowadziła zasady przyznawania pomocy na przeprowadzenie trwałej zmiany systemu ogrzewania:
Uchwała Nr XCVIII/2556/18 Rady Miasta Krakowa z dnia 28 marca 2018 r. w sprawie podwyższenia kryterium dochodowego uprawniającego do przyznania świadczenia pieniężnego z pomocy społecznej w formie zasiłku celowego na przeprowadzenie trwałej zmiany systemu ogrzewania opartego na paliwie stałym na system proekologiczny.
Uchwała Nr XCVIII/2555/18 Rady Miasta Krakowa z dnia 28 marca 2018 r. w sprawie przyjęcia programu osłonowego dla osób, które przeprowadzają trwałą zmianę systemu ogrzewania opartego na paliwie stałym na system proekologiczny.
8. W dniu 23 maja 2018 r. Uchwałą Nr CII/2657/18 Rady Miasta Krakowa został przyjęty Program termomodernizacji budynków jednorodzinnych dla Miasta Krakowa.
W ramach ww. Programu udzielane są dotacje celowe do budynków jednorodzinnych posiadających ogrzewanie proekologiczne, a zmiana systemu ogrzewania opartego na paliwie stałym na ogrzewanie proekologiczne nastąpiła po 13 września 2011 roku lub do budynków posiadających ogrzewanie na paliwo stałe, dla których wnioskodawca uzyskał dotację w ramach PONE lub złożył kompletny wniosek na zmianę systemu ogrzewania.
Termomodernizacja budynku wykonywana jest na podstawie zaleceń zawartych w audycie energetycznym lub ocenie energetycznej. Dotacja jest udzielana na realizację zadań obejmujących: docieplenie ścian zewnętrznych, docieplenie dachów, stropodachów, stropów nad ostatnią kondygnacją lub ostatnią ogrzewaną kondygnacją, docieplenie stropów nad nieogrzewaną piwnicą lub podłóg na gruncie, wymianę okien, drzwi zewnętrznych, bram garażowych. Beneficjentami Programu mogą być osoby fizyczne, których dochód gospodarstwa domowego wynosi do 250% kryterium dochodowego, o którym mowa odpowiednio w art. 8 ust. l pkt 1 i 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.
9. Na zlecenie Gminy Miejskiej Kraków opracowano Strategie Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT) dla Krakowskiego Obszaru Funkcjonalnego. Wdrażanie Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w odniesieniu do Krakowskiego Obszaru Funkcjonalnego odbywa się w formule zinstytucjonalizowanego partnerstwa. Gmina Miejska Kraków oraz 14 gmin z Krakowskiego Obszaru Funkcjonalnego, w 2014 r. powołały w tym celu Stowarzyszenie Metropolia Krakowska. Formuła ZIT ma przyczynić się do zwiększenia efektywności realizacji polityki spójności a współpraca na rzecz rozwiązywania wspólnych problemów jest podstawą do ubiegania się o wsparcie z Funduszy Europejskich.
10. Gmina Miejska Kraków realizowała projekt pn.: „Zintegrowany system monitorowania danych przestrzennych dla poprawy jakości powietrza w Krakowie". Projekt, współfinansowany był ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego, i przewidywał realizację różnych działań przyczyniających się do poprawy jakości powietrza. Celem projektu było stworzenie zintegrowanego systemu monitorowania danych przestrzennych, stanowiącego bazę danych służących podejmowaniu działań zarządczych w procesie planowania przestrzennego, ze szczególnym uwzględnieniem regeneracji i wymiany powietrza oraz terenów zieleni i likwidacji niskiej emisji w Krakowie.
11. Działania Gminy Miejskiej Kraków w rozwiązywaniu problemów dotyczących poprawy stanu powietrza w mieście wspomaga, powołana przez Prezydenta Miasta Krakowa w 2014 r., Rada Programowa ds. Ochrony powietrza. Członkowie Rady są wybitnymi naukowcami i znawcami problematyki związanej z ochroną powietrza, przedstawicielami wiodących krakowskich wyższych uczelni oraz instytucji naukowo – technicznych.
12. W listopadzie 2014 r. pomiędzy Gminą Miejską Kraków a Akademią Górniczo – Hutniczą zostało zawarte Porozumienie w sprawie współdziałania w zakresie ochrony powietrza w Krakowie. Strony Porozumienia deklarują wolę wzajemnej współpracy, której celem jest wykorzystanie doświadczeń i dorobku naukowego Akademii Górniczo–Hutniczej oraz potencjału Gminy.
13. W styczniu 2017 roku podpisane zostało Porozumienie pomiędzy Gminą Miejską Kraków a Akademią Górniczo- Hutniczą oraz Norweskim Instytutem Badań Powietrza. Celem porozumienia jest zwiększenie skuteczności działań na rzecz poprawy jakości powietrza oraz zwiększenia efektywności energetycznej.
14. Wydział Ruchu Drogowego Komendy Miejskiej Policji w Krakowie prowadzi kontrole emisji spalin z samochodów w celu eliminacji z ruchu tych samochodów, które są niesprawne technicznie, a w szczególności przekraczają normy emisji spalin. Policja doposażona została w zakupione z budżetu Gminy Miejskiej Kraków analizatory spalin.
15. W 2015 roku Gmina Miejska Kraków zakupiła mobilną automatyczną stację pomiarową, dwa poborniki pyłu zawieszonego oraz automatyczny analizator pyłu. W 2016 roku zakupiono kolejne urządzenia (m.in. cztery automatyczne analizatory pyłu zawieszonego, pobornik pyłu). Urządzenia przyczyniają się do lepszej kontroli jakości krakowskiego powietrza i zostały włączone w sieć Państwowego Monitoringu Środowiska. Z zakupionego sprzętu utworzono pięć nowych stacji na terenie miasta Krakowa zlokalizowanych na ul. Dietla, os. Piastów, ul. Złoty Róg, ul. Lusińska oraz os. Wadów.
16. Działania w zakresie ograniczania emisji komunikacyjnych:
• rozbudowa linii tramwajowych, priorytet dla Krakowskiego Szybkiego Tramwaju.
• rozwój systemu zarządzania ruchem: pierwszeństwo dla komunikacji miejskiej, poprawa warunków ruchu dla pieszych i rowerzystów, Obszarowy System Sterowania Ruchem i System Nadzoru Ruchu Tramwajowego.
• rozwój systemu transportu publicznego i prowadzenie polityki cenowej opłat zachęcającej do korzystania z systemu transportu publicznego.
• Wymiana miejskiego taboru autobusowego na pojazdy spełniające najwyższe normy emisji spalin oraz autobusy elektryczne.
• Budowa ścieżek rowerowych.
• Remonty i przebudowa ulic.
• Mokre czyszczenie ulic.
• Budowa i rozbudowa obwodnic drogowych miasta, kierowanie ruchu tranzytowego z ominięciem miasta lub jego części centralnych i najbardziej zanieczyszczonych.
• Realizacja Programu Obsługi Parkingowej dla Miasta Krakowa, w tym rozszerzenie strefy płatnego parkowania i budowa parkingów typu Park&Ride (P&R).
17. Powadzenie działań edukacyjnych.
W ramach projektu zintegrowanego LIFE „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze” na terenie Gminy Miejskiej Kraków działa obecnie sześciu doradców energetycznych (ekodoradców). Zajmują się oni udzielaniem mieszkańcom Krakowa porad z zakresu wymiany źródeł ciepła i termomodernizacji, ochrony powietrza i gospodarki energetycznej, opracowują strategię działań na rzecz edukacji związanej z ochroną i jakością powietrza. Jednym z ważnych zadań doradców energetycznych jest prowadzenie działań informacyjnych i edukacyjnych wśród mieszkańców, edukowanie w temacie źródeł i skutków zanieczyszczenia powietrza oraz możliwości podjęcia działań w celu ochrony powietrza przez mieszkańców. Ekodoradcy biorą udział w corocznych imprezach plenerowych o charakterze edukacyjnym np. Dni Ziemi, Święto Rodziny Krakowskiej, Rodzinne Pikniki Ekologiczne, Europejski Tydzień Zrównoważonego Transportu, podczas których informują o ww. uchwałach, promują walkę o czyste powietrze oraz zachęcają do skorzystania z dofinansowania oferowanych przez gminę do zmiany systemu ogrzewania na proekologiczne, termomodernizację budynków jednorodzinnych i instalację odnawialnych źródeł energii.
Punkty informacyjno-doradcze
Doradcy energetyczni na co dzień prowadzą edukację ekologiczną w trzech puntach Krakowskiego Centrum Doradztwa Energetycznego zlokalizowanych na terenie Gminy Miejskiej Kraków. Rocznie udzielają blisko 40 000 porad w zakresie wymiany źródeł ciepła i termomodernizacji, ochrony powietrza i gospodarki energetycznej, z czego 17 000 telefonicznie.
Zespoły doradcze
W lutym 2018 roku na terenie Krakowa rozpoczęły pracę dwuosobowe Zespoły Doradcze, w których skład wchodzą doradcy energetyczni oraz pracownicy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Mieszkańcy podczas wizyt mogą dowiedzieć się, w jaki sposób wymienić piec na paliwo stałe na ogrzewanie proekologiczne oraz w jaki sposób pozyskać dofinansowanie na tą inwestycję. Dodatkowo odwiedzani są również podopieczni MOPS, którzy korzystają bądź korzystali z pomocy przy zakupie paliw stałych.
Badania kamerą termowizyjną
Bezpłatne badania wykonywane przez pracowników Wydziału ds. Jakości Powietrza pomagają mieszkańcom ocenić straty ciepła, izolacji termicznej, szczelności stolarki okiennej i drzwiowej, a także wad instalacji grzewczej. Mieszkańcy dzięki otrzymanym z kamery termowizyjnej zdjęciom mogli ocenić zasadność wykonania termomodernizacji budynku, a co się z tym wiąże ograniczyć niską emisję i wydatki ponoszone na ogrzewanie budynku. Badania prowadzone są w sezonie grzewczym, chęć wykonania badania kamerą termowizyjną może zgłosić każdy właściciel budynku jednorodzinnego znajdującego się na terenie Krakowa.
Kampania edukacyjno-informacyjna „TAK! Dla czystego powietrza”
Kampania prowadzona od 2016 r ma na celu bezpośrednie dotarcie do mieszkańców Krakowa, którzy nie zlikwidowali jeszcze palenisk węglowych w swoich gospodarstwach. Wizyty ankieterów mają charakter informacyjno – edukacyjny. Ankieterzy dystrybuują materiały edukacyjne, informują o tzw. uchwałach antysmogowych dla miasta Krakowa, zachęcają do złożenia wniosku o przyznanie dotacji na zmianę systemu ogrzewania, informują o możliwości skorzystania z dopłat do wyższych rachunków za ogrzewanie wynikających ze zmiany systemu ogrzewania (Lokalny Program Osłonowy), a także możliwości uzyskania dofinansowania do 100% kosztów wymiany ogrzewania dla potrzebujących mieszkańców (Program Osłonowy Pomocy Społecznej).
Warsztaty edukacyjne dla dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym „Kapitan Powietrze i Misja Edukacja”
Wydział ds. Jakości Powietrza prowadzi autorski program warsztatów edukacyjnych w placówkach edukacyjnych (przedszkola i szkoły podstawowe) znajdujących się na terenie Gminy Miejskiej Kraków. Forma aktywności dostosowana do wieku uczestników umożliwia zdobycie wiedzy z zakresu ochrony powietrza i wpływu człowieka na jakość powietrza.