Uzasadnienie do uchwały RMK w sprawie nadania Biskupstwu Krakowskiemu Złotego Medalu Cracoviae Merenti (1999):
„Biskupstwo Krakowskie od tysiąca lat ma szczególne miejsce i w dziejach Polski, i w dziejach kościoła polskiego. Chociaż do roli metropolii awansowało dopiero w 1925 r., to już wcześniej było uznawane za najważniejszą stolicę biskupią w pańskie. W swoim tysiącleciu zapisało się zarówno szeregiem wybitnych postaci noszących godność i dostojeństwo biskupie, jak też szczególną rolą w czasach stołeczności Krakowa. Duchowni na tutejszym tronie biskupim niejednokrotnie w istotny sposób wpływali na losy kraju, a nawet Europy. Trudno byłoby przecenić również znaczenie Kapituły katedralnej krakowskiej, jej siły intelektualnej i wpływu na biskupów, jej oddziaływania na środowisko naukowe i kulturalne krakowskie i wreszcie na Kościół w jego ponadlokalnym wymiarze. To ta Kapituła wydała największą liczbę zwierzchników naszych diecezji.
Na Biskupstwie Krakowskim zasiadał jedyny biskup polski wyniesiony na ołtarze, św. Stanisław ze Szczepanowa, biskupem krakowskim był pierwszy kronikarz Polak, uczony i świetny pisarz, bł. Mistrz Wincenty Kadłubek, biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki, wybitny mąż stanu, jako pierwszy spośród Polaków otrzymał kapelusz kardynalski, metropolita krakowski Karol Wojtyła jako jedyny Polak został wyniesiony na Stolicę Piotrową. Należy jeszcze wymienić biskupów swego czasu znacznie wpływających na rozwój kultury polskiej: Piotr Wysz, egzekutor testamentu św. Królowej Jadwigi, wskrzeszający Akademię Krakowską, Andrzej Stanisław Kostka Załuski jeden z największych polskich humanistów, Jan Paweł Woronicz wielki poeta i patriota, o którym mówiono, że „o polskich rzeczach nie mógł słuchać bez uniesienia" (L. Łętowski). Rolę obrońcy polskości w czasie II wojny światowej podjął książę abp Adam Sapieha, uważany przez Hansa Franka za „głowę idei niepodległości narodowej".
Do grona kanoników krakowskich należał ojciec historiografii polskiej Jan Długosz, który uczył gorącego patriotyzmu synów Kazimierza Jagiellończyka. A o diecezji krakowskiej tak kiedyś napisał: ze względu na swą ogromną godność, swój rozgłos i zasługi, za laską Najwyższego zdobyła szczególne, pierwsze miejsce po gnieźnieńskiej wśród diecezji polskich. Jej siedziba mieści się bowiem na cieszącym się ogromną sławą zamku krakowskim w sławnym mieście polskim, które bez trudności zostało uznane za stolicę i główny punkt całego Królestwa Polskiego.
Rangę krakowskiej diecezji odzwierciedlały również granice jej terytorium pod koniec XVIII wieku, co stawiało ją wtedy w rzędzie największych biskupstw w Europie.
Trudny do ogarnięcia jest wkład Biskupstwa Krakowskiego w rozwój Polskiej Duchowości i Kultury. Przez stulecia całe pokolenia mieszkańców Krakowa mogły liczyć na oparcie w tej Instytucji, kiedy znajdowali się w potrzebie, czy indywidualnej, czy w dążeniu do poprawy warunków życia społecznego, odzyskanie wolności".
Wręczenie Złotego Medalu Cracoviae Merenti Biskupstwu Krakowskiemu odbyło się 12 maja 2000 roku, podczas uroczystej sesji Rady Królewskiego Stołecznego Miasta Krakowa, która odbyła się w Pałacu Wielopolskich przy pl. Wszystkich Świętych 3-4.
