Uzasadnienie do uchwały Rady Miasta Krakowa w sprawie nadania tytułu Honorowego Obywatela Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa Księdzu Prałatowi Zdzisławowi Peszkowskiemu (1996):
„ I. Notka biograficzna
Ks. Zdzisław Peszkowski urodził się w roku 1918 w Sanoku. Po ukończeniu gimnazjum i liceum podjął studia – służbę w szkole Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu. Brał udział w Kampanii Wrześniowej II wojny światowej jako podchorąży Kawalerii. Więzień obozu jenieckiego w Kozielsku. Oficer I Pułku Ułanów Krechowieckich w II Korpusie Armii Polskiej, dowodzonej przez generała Władysława Andersa. Przeszedł szlak wojenny przez Rosję, Iran, Palestynę, Irak, Egipt, Indie, Syrię, Liban, Włochy i Anglię.
Po II wojnie światowej studiował w Oxfordzie, później w Polskim Seminarium w Orchard Lake, na Uniwersytecie w Wisconsin, University of Detroit i Polskim Uniwersytecie na Obczyźnie. Uzyskał stopień doktora filozofii i magistra teologii.
W 1954 roku wyświęcony na kapłana. Od tegoż roku profesor teologii pastoralnej i literatury oraz języka polskiego w Seminarium Św. Cyryla i Metodego w St. Mary's College. Członek wielu organizacji naukowych i społecznych. W roku 1966 został prezesem Polish American Historical Association. Duszpasterz młodzieży i licznych grup polonijnych.
Opublikował ponad 100 pozycji z zakresu teologii, historii Polski, literatury i filozofii. Autor podręczników do nauki języka polskiego i kultury, podręczników wychowawczych, dydaktycznych, a także modlitewników. Moderator Apostolstwa Chorych Polonii.
Naczelny kapelan Związku Harcerstwa Polskiego poza Krajem, harcmistrz, wychowawca. Od 1970 roku prałat domowy Jego Świątobliwości. Honorowy Kapelan Ojca Świętego.
II. Uzasadnienie szczegółowe
Ks. Zdzisławowi Peszkowskiemu, jak jednemu z około tysiąca spośród uwięzionych przez radzieckiego najeźdźcę w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie, z ogólnej liczby 14.471 jeńców, dane było przeżyć ten koszmar i uniknąć śmierci, zadanej pozostałym jeńcom. Wobec usiłowania uchylenia się przez władze Związku Radzieckiego od odpowiedzialności za ten bezprecedensowy i okrutny mord, ks. Z. Peszkowski dużą częśc swego aktywnego życia poświęcił na ukazywanie prawdy o tragicznym losie polskich żołnierzy w okolicach Katynia i dążeniu do wskazania i napiętnowania winnych oraz tego faktu do publicznej wiadomości w kraju i na forum międzynarodowym. Jednym ze środków prowadzących do tego celu było opublikowanie wstrząsającej książki pod tytułem Wspomnienia jeńca z Kozielska.
Ks. Z. Peszkowski wielokrotnie dawał dowód, że w tej działalności kieruje się głębokim szacunkiem dla prawdy i przekonaniem, iż żaden czyn, w szczególności żadna krzywda i zbrodnia, nie może być oceniany według kryteriów politycznych lub innych, nieznajdujących swego źródła w naturalnym systemie wartości, w którym dobro i zło są podstawowymi kategoriami etyczno–moralnymi.
Dla wielu Polaków ks. Z. Peszkowski jest symbolem skutecznego obrońcy prawdy oraz zasad etyczno–moralnych i – równocześnie – wiernego sługi Boga i Polski.
Wielka życzliwość dla innych, osobista skromność i unikanie rozgłosu stworzyły wokół Księdza Z. Peszkowskiego specyficzną aurę.
Ks. Prałat Zdzisław Peszkowski, jako wielki patriota, jest – zdaniem autorów projektu – godnym kandydatem do tytułu Honorowego Obywatela Miasta Krakowa".
Tytuł Honorowego Obywatela Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa został nadany Księdzu Prałatowi Zdzisławowi Peszkowskiemu podczas uroczystej sesji Rady Miasta Krakowa, która odbyła się 15 maja 1996 roku w Sali Obrad Rady Miasta Krakowa w Pałacu Wielopolskich przy Placu Wszystkich Świętych 3-4 w Krakowie.
