GS-11.6821.47.2019.KK Kraków, dnia 2 marca 2021 r.
D E C Y Z J A NR 2
Na podstawie art. 4 pkt 9b1 art. 136 ust. 3, art. 142 ust. 1, i art. 229 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity - Dz. U. z 2020 r. poz. 1990), art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz. U. z 2020 r. poz. 1990) oraz Upoważnienia Prezydenta Miasta Krakowa nr 771/2017 z dnia 28 sierpnia 2017 r.
orzekam
o odmowie zwrotu części działki ewidencyjnej nr 156 o pow. 0,3827 ha, poł. w obr.51, jedn. ewid. Nowa Huta m. Kraków, obj. księgą wieczystą KR1P/00050233/2, w granicach wywłaszczonej na rzecz Skarbu Państwa parceli l. kat. 378/1 b. gm. kat. Czyżyny na rzecz Pani Aleksandry Kameckiej, Pani Bożeny Kawuli – Walczak oraz Pani Haliny Machaj.
U z a s a d n i e n i e
Wnioskiem z dnia 11 kwietnia 2019 r. Panie Aleksandra Kamecka, Bożena Kawula–Walczak oraz Halina Machaj wystąpiły o zwrot parceli katastralnej l. kat. 378/1 b. gm. kat. Czyżyny, wywłaszczonej na rzecz Skarbu Państwa, na mocy orzeczenia o wywłaszczeniu z dnia 11 maja 1959 r. nr L.Sa. V/1/58/57 jako nieruchomość niezbędną dla realizacji narodowych planów gospodarczych, na cele budowy osiedla mieszkaniowego tzw. D2 w Nowej Hucie.
Porównanie mapy katastralnej z mapą ewidencji gruntów z dnia 6 czerwca 2019 r. nr ks. rob. 59/2019/AR wykonane przez geodetę uprawnionego Pana Aleksandra Gbyla wskazuje, iż parcela l. kat. 378/1 o pow. 0,5426 ha b. gm. kat. Czyżyny stanowi aktualnie część działki ewidencyjnej nr 156, poł. w obr.51, jedn. ewid. Nowa Huta m. Kraków.
Na podstawie powyższej mapy ustalono, że w skład parceli katastralnej l. kat 378/1 b. gm. kat. Czyżyny weszły ponadto działki: nr 150/2, nr 35/34, nr 150/1, nr 157, nr 35/38, nr 35/37, nr 35/31, nr 35/36, nr 30, nr 75 i nr 73, poł. w obr.51 jedn. ewid. Nowa Huta m. Kraków.
Prezydent Miasta Krakowa zwrócił się pismem z dnia 3 lipca 2019 r. do Wojewody Małopolskiego z prośbą o wyznaczenie innego organu do prowadzenia sprawy zwrotu nieruchomości oznaczonych jako części działek nr: 150/2, 35/34, 150/1, 35/38, 35/37, 35/31, 35/36, 30, 75, 73 poł. w obr.51 jedn. ewid. Nowa Huta m. Kraków.
Wojewoda Małopolski w dniu 2 sierpnia 2019 r. nr WS-VI.7534.6.42.2019.BP wyznaczył Starostę Krakowskiego do załatwienia sprawy zwrotu w/w nieruchomości.
Tym samym Prezydent Miasta Krakowa prowadzi sprawę zwrotu nieruchomości oznaczonej jako części działek nr 157 oraz nr 156, poł. w obr.51 jedn. ewid. Nowa Huta m. Kraków.
W sprawie zwrotu działki nr 157, poł. w obr.51 jedn. ewid. Nowa Huta m. Kraków została wydana decyzja nr 1 z dnia 21 listopada 2019 r. w której Prezydent Miasta Krakowa odrzekł o odmowie zwrotu nieruchomości.
W trakcie toczącego się postępowania administracyjnego ustalono co następuje:
Na podstawie orzeczenia o wywłaszczeniu z dnia 11 maja 1959 r. nr L.Sa.V/1/58/57 ustalono, iż właścicielem parceli katastralnej l. kat. 378/1 b. gm. kat. Czyżyny w dacie wywłaszczenia był Władysław Kawula. Potwierdza również ten fakt zapis w KW 13482.
Na podstawie aktu poświadczenia dziedziczenia z dnia 11 kwietnia 2019 r. r., Rep. A nr 3516/2019 stwierdzono, że spadek po Władysławie Kawuli zmarłym w dniu 21 kwietnia 2002 r. dziedziczą wprost na podstawie ustawy żona spadkodawcy – Stanisława Kawula w udziale wynoszącym 1/4 części oraz córki Aleksandra Kamecka, Bożena Kawula – Walczak oraz Halina Machaj w udziale wynoszącym 1/4 części.
Na podstawie aktu poświadczenia dziedziczenia z dnia 9 października 2013 r. r., Rep. A nr 2565/13 stwierdzono, że spadek po Stanisławie Kawuli zmarłej w dniu 24 lutego 2011 r. dziedziczą wprost na podstawie ustawy córki Aleksandra Kamecka, Bożena Kawula – Walczak oraz Halina Machaj w udziale wynoszącym 1/3 części.
Art. 136 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami stanowi, iż poprzedni właściciel lub jego spadkobierca mogą żądać zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub udziału w tej nieruchomości albo części wywłaszczonej nieruchomości lub udziału w tej części, jeżeli, stosownie do przepisu art. 137, nieruchomość lub jej część stała się zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. Z wnioskiem o zwrot występuje się do starosty, wykonującego zadanie z zakresu administracji rządowej, który zawiadamia o tym właściwy organ gospodarujący zasobem nieruchomości. Warunkiem zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub udziału w tej nieruchomości albo części wywłaszczonej nieruchomości lub udziału w tej części jest zwrot przez poprzedniego właściciela lub jego spadkobiercę odszkodowania lub nieruchomości zamiennej stosownie do art. 140.
Powyższy przepis w sposób precyzyjny określa krąg podmiotów mogących żądać zwrotu wywłaszczonej nieruchomości, a więc mających czynną legitymację procesową
w postępowaniu administracyjnym w tej sprawie. Legitymację taką posiada poprzedni właściciel nieruchomości, a w razie jego śmierci – spadkobierca tj. osoba, która pod tytułem ogólnym przejęła majątek byłego właściciela (por. T. Woś „Wywłaszczenie nieruchomości
i ich zwrot”, str. 377, Warszawa 2011 r.).
Według ogólnych zasad postępowania administracyjnego sprawa może być merytorycznie rozpatrywana, gdy spełnione są wszystkie wymogi formalne postępowania. Na organie spoczywa obowiązek dbałości, by postępowanie administracyjne toczyło się z udziałem wszystkich niezbędnych stron, co stanowi też gwarancję ochrony ich interesów prawnych.
W takim stanie rzeczy obowiązkiem organu prowadzącego postępowanie o zwrot jest ustalenie czy z wnioskiem wystąpiły legitymowane do tego osoby, a w razie stwierdzenia braków w tym zakresie wezwanie wnioskodawców do ich usunięcia.
W przedmiotowej sprawie stwierdzić należy, iż wnioskodawczynie są spadkobierczyniami poprzedniego właściciela wywłaszczonej parceli katastralnej l. kat. 378/1 g. gm. kat. Czyżyny i mogą domagać się zwrotu wywłaszczonej nieruchomości oznaczonej jako część działki nr 156, poł. w obr.51 jedn. ewid. Nowa Huta m. Kraków.
Aktualnie, zgodnie z wpisem w księdze wieczystej nr KR1P/00050233/2 działka nr 156 poł. w obr.51, jedn. ewid. Nowa Huta m. Kraków stanowi współwłasność Spółdzielni Mieszkaniowej „Victoria” oraz osób fizycznych – właścicieli wyodrębnionych lokali.
Art. 229 cyt. ustawy o gospodarce nieruchomościami stanowi natomiast, iż roszczenie,
o którym mowa w art. 136 ust. 3 nie przysługuje, jeżeli przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy nieruchomość została sprzedana albo ustanowiono na niej prawo użytkowania wieczystego na rzecz osoby trzeciej i prawo to zostało ujawnione w księdze wieczystej. Osobą trzecią, w rozumieniu przepisu art. 229 cyt. ustawy, jest każda - zarówno fizyczna, jak i prawna – osoba inna niż poprzedni właściciel nieruchomości lub Skarb Państwa, na którego rzecz utracił on swoją własność.
kontekście wyżej cytowanego artykułu należy stwierdzić iż, na Skarbie Państwa lub właściwej jednostce samorządu terytorialnego spoczywa obowiązek zwrotu nieruchomości, jeżeli stała się ona zbędna na cel wywłaszczenia. Z kolei art. 229 ustawy znosi obowiązek zwrotu wypłaszczonej nieruchomości (choćby niewykorzystanej na cel wywłaszczenia) stanowiąc, że roszczenie nie przysługuje w sytuacji, gdy Skarb Państwa lub właściwa jednostka terytorialna nie są już w dniu 1 stycznia 1998 r. właścicielem nieruchomości albo też nie władają tą nieruchomością, gdy została ona sprzedana albo oddana w użytkowanie wieczyste osobie trzeciej (tzn. innemu podmiotowi niż Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego), a prawa te zostały ujawnione w księdze wieczystej przed 1 stycznia 1998 r.
Ponadto należy wskazać , iż do wyłączenia ciążącego na ww. podmiotach obowiązku zwrotu wywłaszczonej nieruchomości na podstawie art. 229 ustawy, dochodzi bez potrzeby merytorycznego rozpoznania, czy nieruchomość stała się zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. Uwarunkowane jest ono jednak uprzednim ustaleniem, iż spełnione zostały ustawione tym przepisem przesłanki, które powodują, że przewidziane w art. 136 ust. 3 ustawy roszczenie nie przysługuje.
W świetle tego przepisu, aby roszczenie z art. 136 ust. 3 ustawy nie przysługiwało, objęta żądaniem zwrotu nieruchomość przed dniem 1 stycznia 1998 r. musi być:
- po pierwsze, sprzedana lub obciążona ustanowionym na niej wieczystym użytkowaniem;
- po drugie, nabywcą lub użytkownikiem wieczystym musi być osoba trzecia w rozumieniu tego przepisu;
- po trzecie, prawo to (własność lub użytkowanie wieczyste) musi być ujawnione w księdze wieczystej przed dniem 1 stycznia 1998 r. i stan ten musi istnieć w dniu wejście w życie ustawy.
Na podstawie umowy ustanowienia wieczystego użytkowania oraz sprzedaży budynku z dnia 28 lipca 1964 r. Rep A.I.-10518/64 Skarb Państwa sprzedał na rzecz Międzyzakładowej Spółdzielni Mieszkaniowej „Hutnik” w Krakowie blok mieszkalny nr 8 (obecnie os. Kolorowe) i ustanowił użytkowanie wieczyste w odniesieniu do parcel l. kat. 378/14 i l. kat. 378/16 o łącznej pow. 1225 m2 (powstałych z podziału parceli l. kat. 378/1, b. gm. kat. Czyżyny).
W księdze wieczystej nr 50233 dokonano wpisu prawa użytkowania wieczystego, na rzecz Międzyzakładowej Spółdzielni Mieszkaniowej „Hutnik” w Krakowie dnia 18 marca 1965 r. na wniosek z dnia 31 lipca 1964 r.
Parcele katastralne l. kat. 1014/12, l. kat. 1014/115 l. kat 1014/18 i l. kat. 1014/120 b. gm. kat. Czyżyny po zmianie oznaczeń i podziałach utworzyły działkę nr 148. Natomiast parcele l. kat. 378/14 i l. kat. 378/16 b. gm. kat. Czyżyny po zmianie oznaczeń i podziałach utworzyły działkę nr 74. Następnie działka nr 148 i nr 74 zniosły się do działki nr 156, poł. w obr. 51 na podstawie decyzji Prezydenta Miasta Krakowa z dnia 28.03.2020 nr AB-02-2-2.74100-4-31/02.
W dniu 30 listopada 1993 r. w kw 50233 w miejsce Międzyzakładowej Spółdzielni Mieszkaniowej „Hutnik” w Krakowie, na podstawie uchwały nr 14/5/XXXII/90 zebrania przedstawicieli członków Spółdzielni z dnia 30 czerwca 1990 r. oraz postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa –Śródmieścia z 24 października 1990 r. nr Rej-S-744/90/s została wpisana Spółdzielnia Mieszkaniowa „Victoria” w Krakowie.
Mając powyższe ustalenia na uwadze należy zatem stwierdzić, iż nieruchomość objęta roszczeniem o zwrot oznaczona jako część działki nr 156, poł. w obr.51, jedn. ewid. Nowa Huta m. Kraków, w granicach wywłaszczonej na rzecz Skarbu Państwa parceli katastralnej l. kat. 378/1 b. gm. kat. Czyżyny pozostawała w dniu wejścia w życie ustawy o gospodarce nieruchomościami w użytkowaniu wieczystym osoby trzeciej w rozumieniu przepisu art. 229, a prawo to zostało ujawnione w księdze wieczystej przed dniem 1 stycznia 1998 r. Okoliczności tej nie można pominąć rozważając kwestię zwrotu nieruchomości.
Podważa to zatem w ogóle sens badania jaki był cel wywłaszczenia i czy został on zrealizowany, albowiem do zwrotu i tak nie może dojść. Ustanowienie prawa użytkowania wieczystego w stosunku do działki nr 156, obr. 51 jedn. ewid. Nowa Huta m. Kraków przesądza zatem o niemożności zwrotu wywłaszczonej nieruchomości i czyni zbędną potrzebę prowadzenia postępowania wyjaśniającego co do realizacji celu wywłaszczenia.
Należy w tym miejscu przywołać uchwałę z 13 kwietnia 2015 r. składu 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego (sygn. akt I OPS 3/14), w której NSA stwierdził, że : „jeżeli spełnione są przesłanki zwrotu wywłaszczonej nieruchomości, o których mowa w art. 136 ust. 3 w związku z art. 137 u.g.n., podstawą odmowy zwrotu nieruchomości może być zbycie tej nieruchomości przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego osobie trzeciej z pominięciem procedury przewidzianej w art. 136 ust. 1 i 2 u.g.n.” W uzasadnieniu tej uchwały NSA przychylił się do stanowiska, że sama okoliczność braku władania nieruchomością przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego wyklucza możliwość pozytywnego załatwienia sprawy o zwrot wywłaszczonej nieruchomości. Jak wskazał NSA „roszczenie o zwrot wywłaszczonej nieruchomości, gdy zachodzą przesłanki wymienione w art. 136 ust. 3 u.g.n., przysługuje wyłącznie przeciwko Skarbowi Państwa albo jednostce samorządu terytorialnego. Tym samym brak tytułu prawnego do nieruchomości po stronie zobowiązanego podmiotu publicznoprawnego oznacza brak podstaw do orzeczenia o zwrocie, ponieważ decyzja taka byłaby niewykonalna (…)”
Takie stanowisko zajął także Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 7 lutego 2017 r., sygn. akt I OSK 3497/15 stwierdzając, iż fakt pozostawania działki stanowiącej własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego w użytkowaniu wieczystym innego podmiotu uniemożliwia zwrot takiej działki, bez względu na przesłankę jej zbędności, o której mowa w art. 136 ust. 3 u.g.n. Podważa to zatem w ogóle sens badania jaki był cel wywłaszczenia i czy został on zrealizowany, albowiem do zwrotu i tak nie może dojść. Sąd podkreślił, iż prawo użytkowania wieczystego w odniesieniu do osób trzecich korzysta z takiej samej ochrony jak prawo własności (por. art. 233 kodeksu cywilnego).
Skutkiem wpisu prawa wieczystego użytkowania i prawa własności na rzecz osób fizycznych jest objęcie tego wpisu domniemaniem wynikającym z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. Nr 19, poz. 147 ze zm.), iż prawo jawne z księgi wieczystej wpisane jest zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym i tym domniemaniem związany jest organ rozstrzygający sprawę o zwrot nieruchomości.
Decyzja o zwrocie nieruchomości wydana w tej sytuacji godziłaby w porządek prawny i byłaby w dniu jej wydania trwale niewykonalna, co skutkowałoby stwierdzeniem jej nieważności na podstawie art. 156 § 1 pkt 5 kpa.
W świetle powyższych okoliczności, wobec braku usprawiedliwionych podstaw do uwzględnienia wniosku o zwrot wywłaszczonej działki nr 156, obr. 51 jedn. ewid. Nowa Huta m. Kraków, orzeczono jak na wstępie.
Pouczenie: Od decyzji niniejszej przysługuje stronom odwołanie do Wojewody Małopolskiego w Krakowie za pośrednictwem Prezydenta Miasta Krakowa w terminie 14 - tu dni od daty otrzymania niniejszej decyzji.