Wydział Kształtowania Środowiska Urzędu Miasta Krakowa zwraca się z uprzejmą prośbą o pomoc w ochronie krakowskiej populacji jerzyków, które obecnie należą do gatunków zagrożonych.
Jerzyki, ptaki przypominające na pierwszy rzut oka jaskółki, są jedynymi w Polsce przedstawicielami tropikalnego rzędu jerzykowe Apodiformes, którego najbliższymi krewnymi są kolibry. Ptaki te należą do najszybszych zwierząt na Ziemi. Obecnie jerzyki należą do gatunków zagrożonych. W przypadku jerzyków ochrona polega przede wszystkim na zachowaniu specyficznych miejsc lęgowych - otworów w budynkach. Pierwotnie gnieździły się w szczelinach skalnych, jednak wraz z rozwojem miast przeniosły się w pobliże ludzi, wykorzystując niewielkie otwory w różnego rodzaju budowlach. Na skutek, przeprowadzanych szczególnie intensywnie w ostatnich latach, remontów i ociepleń budynków, a także stosowania nowych technologii i materiałów budowlanych, liczba miejsc gniazdowych dla jerzyków zaczyna drastycznie spadać. W przypadku jerzyków ochrona polega przede wszystkim na zachowaniu specyficznych miejsc lęgowych - otworów w budynkach. Ze względu na niewielkie rozmiary, krótki okres przebywania w Polsce (od maja do końca sierpnia, z tego okres użytkowania gniazda trwa zaledwie kilka tygodni) są to ptaki, które z punktu widzenia utrzymania budynków można określić jako nieuciążiwe - nie brudzą elewacji, nie budują gniazd ograniczając się zaledwie do wyścielenia miejsca do złożenie jaj.
Konieczność ochrony jerzyków i ich miejsc lęgowych poza przesłankami przyrodniczymi wynika również z przepisów prawa. Zgodnie z § 6 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz. U. Nr 220, poz. 2237), w stosunku do dziko występujących zwierząt objętych ochroną prawną (jerzyk podlega ścisłej ochronie prawnej), wprowadza się m.in. następujące zakazy:
W celu zachowania przepisów ww. Rozporządzenia prace na budynkach, na których stwierdzono występowanie tych ptaków, powinny być przeprowadzane pod kierunkiem specjalisty ornitologa. Usuwanie gniazd z budynków (w razie zaistnienia takiej konieczności) dozwolone jest w okresie od 16 października do końca lutego. Poza tym okresem usuwanie gniazd, a także przeprowadzanie prac mogących doprowadzić do porzucenia lęgów i śmierci piskląt (np. montaż rusztowań na zewnętrznych ścianach budynków w miejscach z otworami lęgowymi) jest niedozwolone. Natomiast likwidowanie np. poprzez szczelne zatykanie otworów będących niszami lęgowymi jerzyków jest, zgodnie z interpretacją Ministra Środowiska, niezgodnym z przepisami niszczeniem siedlisk i ostoi chronionego gatunku. W związku z powyższym tut. Wydział zwraca się z uprzejmą prośbą o uwzględnienie konieczności ochrony ptaków gnieżdżących się na budynkach a zwłaszcza jerzyków podczas prac remontowych, dociepleń itp. Ze względu na konieczność zachowania szczególnej dbałości w przypadku ochrony jerzyków należy nie zatykać niewielkich otworów w budynkach. Dopuszczalne jest zmodyfikowanie otworów w ten sposób, aby pozostał otwór o wymiarach 3,5 cm pionowo x 6,5 cm poziomo (co jednocześnie zapobiegnie gnieżdżeniu się w nich gołębi). Wskazane byłoby również przy okazji prac przeprowadzanych na budynkach umieszczanie budek lęgowych dla jerzyków pod nadzorem specjalisty.
Przeczytaj więcej informacji na temat jerzyków i ich ochrony w załączniku do ogłoszenia.